Pul vahidləri barədə nələri bilməliyik?

Müxtəlif maddələr üçün ümumi dəyər ölçüsünü təmin edən və qlobal maliyyə bazarlarında ölkənin nüfuzunu təmsil edən pul vahidi, ilk növbədə, beynəlxalq bazarda mühüm hesab alətidir.

Pul vahidləri gündəlik istifadədən əlavə olaraq, ticarət və investisiyaları təşviq etməklə iqtisadi artımı dəstəklədikləri üçün də vacibdir. Firmalar məhsul və xidmətləri müqabilində pul alacaqlarına əmin olduqda ticarət edirlər. Beləliklə bu, istehsal və məşğulluq vasitəsilə ümumi iqtisadi rifahı təşviq edir.

Beynəlxalq ticarəti asanlaşdıran pul vahidləri həm də sərhədyanı ticarəti mümkün etməklə müxtəlif ölkələrin iqtisadi qarşılıqlı asılılığını dəstəkləyir.

• Bəzi pul vahidlərinin digərlərindən daha çox istifadə edildiyini bilirsiniz.

Pul vahidləri arasında bu populyarlığı müəyyən edən bir sıra mühüm amillər var. Siyasi və tarixi komponentləri də daşıyan bu amillərdən ən mühümü iqtisadi güc və sabitlikdir. Bir ölkə iqtisadiyyatının ümumi sağlamlığı onun pul vahidinin qlobal şəkildə qəbul edilməsində böyük rol oynayır. Digər amil ehtiyat pul vahididir. Qlobal mərkəzi banklar pul vahidi ehtiyatlarının bir hissəsi kimi müxtəlif valyutaları saxlayırlar. Ehtiyat valyutaların sırası adətən ABŞ dolları, Avro və Yapon yeni kimi müəyyən edilir. Bunun ən mühüm səbəbi bu üç valyutanın güclü iqtisadi sabitliyidir.

• ABŞ Dolları: Qlobal ticarət valyutası:

Dollar və ya ABŞ dolları adlanan valyuta qlobal miqyasda ən çox satılan aktivdir. Qlobal miqyasda ən çox ticarətin edildiyi forex ekosisteminin aparıcı valyutasıdır. Dollar həm də bir çox ölkənin mərkəzi banklarının və institusional investisiya firmalarının qeyri-rəsmi qlobal ehtiyat valyutası kimi çıxış edir. Bəzi ölkələr də rəsmi valyuta kimi dollardan istifadə edirlər. Buna “dollarlaşma” deyirlər. ABŞ dolları xam neft və qiymətli metallar kimi bir çox mallar üçün standart valyuta kimi də istifadə olunur.

• Avro: Avropanın ümumi valyutası:

BVF məlumatlarına görə, qlobal bazarda ən çox satılan ikinci valyuta avrodur. Avro həm də ondan istifadə edən bir çox ölkənin rəsmi valyutasıdır. 1999-cu il yanvarın 1-də dünya bazarlarına çıxarılan və təqribən 3 il sonra əskinas və sikkələr kimi dövriyyəyə buraxılan pul vahidi Afrikanın bir çox ölkəsi tərəfindən məzənnənin sabitləşdirilməsi məqsədilə istifadə olunur. Bunun məqsədi müvafiq ölkələrin valyuta məzənnəsini sabitləşdirməkdir. Avro geniş istifadə olunan və etibarlı valyutalardan biri olduğu üçün forex bazarında geniş yayılmışdır. Ticarət etdiyi bütün valyuta cütlərinə likvidlik əlavə edir. Bu valyuta da tez-tez möhtəkirlər tərəfindən alınır və satılır. Bunun ən mühüm səbəbi avro zonası və ya üzv ölkələrin ümumi iqtisadi sağlamlığına yönəlmiş müdaxilələrdir. Bu ölkələrdə baş verən siyasi hadisələr və yerli faiz dərəcələrinin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşməsi valyutanın ticarət həcmini artıran mühüm amillərdəndir.

• Yapon Yen: Asiyanın güclü valyutası:

Yapon yeni Asiya valyutaları arasında ən çox satılan valyutadır; Bu, bir çoxları tərəfindən Yaponiyanın istehsal-ixraca əsaslanan iqtisadiyyatının əsas gücünün göstəricisi kimi qəbul edilir. Yaponiya iqtisadiyyatı irəlilədikcə, yen paralel istiqamətdə hərəkətini davam etdirir. Forex treyderləri Cənubi Koreya, Sinqapur və Tayland kimi iqtisadiyyatları nəzərə alaraq Pan-Sakit Okean Bölgəsinin ümumi vəziyyətini ölçmək üçün yen valyutasını da izləyirlər. Bu izləmə digər valyutaların istifadə faizlərindəki artım və azalmaları araşdırmaq üçün də vacibdir.

• Pul vahidlərinin dəyərinə təsir edən amillər nələr ola bilər?

Valyutaya ölkənin iqtisadi etibarından başqa digər amillər də təsir edir. Bunlar arasında tarixi və siyasi dinamikanı da saymaq olar. Tarix boyu müstəmləkəçi dövlətlərin təsiri qlobal valyutaların formalaşmasında rol oynamışdır. Bunu ABŞ dolları və ingilis funt sterlinqinin misallarında görə bilərik. Beynəlxalq ticarətdə bir valyutanın müəyyən edilmiş istifadəsi yeni valyutaların qəbulunu da çətinləşdirir. Bu ətalət qurulmuş valyutaların üstünlüyünü şərtləndirən mühüm amildir.

• Valyutaların tarixi və təkamülü:

Valyutaların təkamülü qədim dövrlərdən bu günə qədər əhəmiyyətli dəyişikliklərlə davam edir. Tarixdən əvvəlki dövrlərdən tutmuş bu günə qədər keçdiyi bütün proseslər onların bazarlardakı dinamizminin ən mühüm göstəriciləridir.

2021-ci il avqustun əvvəlində Zhengzhou Dövlət Universitetinin çinli arxeoloqları Çinin Henan əyalətinin Quanzhuanq şəhərində dünyanın ən qədim məlum, dəqiq tarixi olan sikkə zərb sahəsinin aşkar edildiyini elan etdilər. Bu müəssisə, görünür, dövrünün ilk standart formalarından biri olan bel sikkələri zərb etməyə təxminən eramızdan əvvəl 640-cı ildə başlamışdır.2 Eramızdan əvvəl 600-cü ildə Lidiya kralı Alyattes ilk rəsmi pul vahidi kimi qəbul edilən Lidiya dövlətini zərb etdi. 1260-cı ildə Çinin Yuan sülaləsi sikkələrdən kağız pula keçdi. Müasir Amerika əskinaslarının bu gün "Biz Tanrıya Güvənirik" dediyi yerdə, o vaxtkı Çin yazısı xəbərdarlıq edir: "Saxtakarlıq edənlərin başları kəsiləcək".

• Tarixin ən dəyərli pul vahidi  — Küveyt Dinarı:

Küveyt Dinarı tarixin ən qiymətli valyutaları arasında seçilir. Küveyt əsas neft ixracatçısı olduğundan Küveyt dinarının dəyəri də neft qiymətlərindən asılıdır. Qlobal neft qiymətlərindəki dəyişikliklər Küveyt dinarına birbaşa təsir edərək, dəyərdə dalğalanmalara səbəb olur. Dəyərin qorunub saxlanmasında Mərkəzi Bank tərəfindən həyata keçirilən dövlət tədbirləri və qaydaları da mühüm rol oynayır. 2023-cü ilə qədər Küveyt dinarı 1 KWD = 3,25 ABŞ dolları məzənnəsi ilə dünyanın ən qiymətli valyutası olaraq qalır.

• Zamanla dəyər qazanan valyutalar:

BMT  rəsmi olaraq 180 valyutanı qanuni ödəniş vasitəsi kimi tanıyır, lakin populyarlıq valyutanın gücünə bərabər deyil. Bu anlayış bir ölkənin pul vahidinin mallara, xidmətlərə və ya digər ölkələrin valyutalarına dəyişdirilərkən alıcılıq qabiliyyətinə aiddir. Bir valyutanın dünyanın ən qiymətli və ya ən bahalı tituluna sahib olub olmadığını müəyyən etmək üçün müxtəlif amillərin hərtərəfli təhlili tələb olunur. Bu amillərə valyuta bazarlarında tələb və təklif dinamikası, inflyasiya templəri, daxili iqtisadi artım, müvafiq mərkəzi bank tərəfindən həyata keçirilən siyasət və ölkənin ümumi iqtisadi sabitliyi daxildir. Ancaq deyə bilərik ki, “dinar”ın qlobal bazarda ən güclülər siyahısında ilk 5-likdə yer almasının səbəbi bu valyutanın istifadə olunduğu torpaqlardakı mədən yanacaqları ilə bağlıdır.

• Maliyyə səyahətlərinizdə güclü tərəfdaşınız olmağa hazırıq!

“Premium Bank” olaraq strateji baxışımız sabit böyümə və inkişafla yanaşı, maliyyə sektorunda müştərilərimizə hər daim keyfiyyətli və sürətli xidmət göstərən, etibarlı nüfuza və stabil maliyyə gücünə malik olan bank ünvanını qoruyub-saxlamaqdır.

Yeni texnologiyaya malik olan, innovativ universal bankçılıq sahəsində səmərəli işi təşkil edərək, istənilən növ maliyyə məsələlərinizin həllində Sizə dəstək göstərmək üçün hər zaman Sizinləyik!