Risklərin idarə edilməsi

“Premium Bank” ASC (bundan sonra Bank) cari fəaliyyətində risklərin idarə edilməsi sahəsində requlativ orqanın və beynəlxalq təşkilatların tələb və tövsiyyələrini, ən yaxşı təcrübələrin tətbiqini, habelə risklərin müəyyən edilməsi və qiymətləndirmə metod və modellərini rəhbər tutmuşdur. Bank Requlativ orqanların tələblər və tövsiyyələrdən irəli gələrək dövrü olaraq risklərin idarə edilməsi strategiya və siyasətinə, habelə daxili qaydalara yenidən baxır.

Bank əməliyyatların xarakterindən asılı olaraq kredit, bazar, əməliyyat, likvidlik, strateji və layihə risklərini idarə edir. Əhəmiyyətli riskləri tanıyır və bu risk növləri üzrə risk iştahasını müəyyən edir. Risklərin idarə edilməsi strategiyasına uyğun olaraq çevik tədbirlər müəyyən edir. Risklərin idarə edilməsi siyasətinə uyğun olaraq müdafiə xətləri üzrə strukturları tanıyır və həmin struktur üzrə risklərin idarə edilməsi növləri üzrə məsuliyyətləri müəyyən edir.

Risklərin idarə edilməsi strategiyasına uyğun olaraq risklərin idarə edilməsi sistemi aşağıdakı prinsiplər əsasında idarə edilir:

• Komplekslilik prinsipi - risk faktorları və risk obyektlərinin aşkar edilməsini, risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi məsələlərinin həlli zamanı mövcud və planlanan bütün biznes-proseslərin (məhsulların) hərtərəfli təhlili əsasında risk-iştahasının müəyyən edilməsini, Bankın standart iş prosedurlarının və risklərin idarə edilməsi sisteminin elementlərinin tətbiq edilməsini, risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi məsələlərinin həlli zamanı metodoloji yanaşmaların vəhdət prinsiplərinə riayət olunmasını, Bankın əsas fəaliyyəti üzrə risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi prosedurlarının əsas fəaliyyətə aid olmayan əməliyyatlar üzrə risklərin idarə edilməsi sistemi ilə sıx əlaqədə həyata keçirilməsini nəzərdə tutur;
• Fasiləsizlik prinsipi - risk parametrlərinin monitorinqi, risklərin idarə edilməsi sisteminin əsas parametrlərinin yenidən nəzərdən keçirilməsi və onların müəyyən edilməsi qaydası, o cümlədən klirinq iştirakçılarının əməliyyatlarına limitlər və digər məhdudiyyətlər, risklərin idarə edilməsi sisteminin fəaliyyətinin texnologiyası və reqlamentlərinin təhlili, stress-testin aparılması, hesabatların hazırlanması vasitəsilə cari risklərin qiymətləndirilməsi kimi nizamlanmış və məqsədyönlü prosedurların mütəmadi olaraq həyata keçirilməsini nəzərdə tutur;
• Açıqlıq prinsipi - bank bütün maraqlı şəxsləri risklərin idarə edilməsi sistemini təsvir edən lazımi məlumatlarla təmin edir. Bütün maraqlı şəxslərə risklərin idarə edilməsi sistemini təsvir edən metodoloji sənədlər, o cümlədən risklərin qiymətləndirilməsi üzrə metodoloji yanaşmalar, həmçinin bankın müştərilərinin və kontragentlərinin maliyyə davamlılığının monitorinqi prosedurlarının əsas aspektləri ilə tanış olur. Bu zaman, konkret müştərilərin və kontragentlərin daxili reytinqlərdə və ya limitlərdə ifadə edilən qiymətləndirmələrinin və xəzinədarlıq və ya digər əməliyyatlar üzrə müəyyən edilmiş digər məhdudiyyətlərin nəticələri açıq məlumat deyil və açıqlanmır;
• Qiymətləndirmələrin müstəqilliyi prinsipi - risklərin kompleks qiymətləndirilməsi və təhlili risklərin qəbul edilməsinə cavabdeh olan bölmələrdən asılı olmayan ayrı-ayrı struktur bölmələri tərəfindən həyata keçirilir. Bu vəzifə qiymətləndirmə zamanı maraqların toqquşmasına gətirib çıxara biləcək struktur bölmələrin üzərinə qoyula bilməz. Qiymətləndirmələrin qərəzsizliyini və müstəqilliyini təmin etmək məqsədi ilə bank risklərin qiymətləndirilməsinə cavabdeh olan bölmələr (və həmin bölmələrin müvafiq işçiləri) və müştərilər (kontragentlər) arasında birbaşa əlaqələrin ağlabatan şəkildə məhdudlaşdırılması prinsipindən irəli gəlir;
• Mühafizəkarlıq prinsipi - risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi metodunun seçilməsi, risklərin məqbul səviyyəsinin (risk-iştahasının) müəyyən edilməsi zamanı bankın yanaşmasının sərtlik səviyyəsi və fəaliyyətin rentabelliyinin ağlabatan şəkildə uyğunlaşdırılması prinsipindən irəli gəlir. Mühafizəkarlıq prinsipi o deməkdir ki, risklərin qiymətləndirilməsi zamanı risk faktorlarının risk obyektlərinə təsirini birmənalı şəkildə şərh etmək mümkün olmadıqda, bank ən pis variantlar üzrə tədbir görür;
• Mövcudluq prinsipi - risklərin idarə edilməsi sisteminin müxtəlif elementlərinin tətbiqi zamanı bank bu satışdan yaranan potensial nəticələrlə risklərin təhlili, nəzarət və idarə edilməsi mexanizmlərinin həyata keçirilməsinə çəkilən xərclərin, eləcə də qiymətləndirilən riskləri daşıyan bankın məhsul, xidmət və servislərinin təşkili və tətbiq edilməsinə çəkilən xərclərin tutuşdurulmasından irəli gəlir.

Risklərin idarə edilməsi sisteminin vəzifələri:

• Bankın fəaliyyətinə xas olan risklərin və bankın məruz qala biləcəyi potensial risklərin müəyyən edilməsi prosedurlarını müəyyən etmək;
• Bank üçün əhəmiyyətli olan risklərin göstəricilərini müəyyən etmək;
• Bank üçün əhəmiyyətli olan risklərin idarə edilməsi üsullarını və prosedurlarını müəyyən etmək;
• Bank üçün əhəmiyyətli olan riskləri vurğulamaq;
• Bank tərəfindən qəbul edilmiş riskin məcmu məbləğini müəyyən etmək məqsədilə Bank üçün əhəmiyyətli olan risklərin kəmiyyət qiymətləndirmələrinin ümumiləşdirilməsini həyata keçirmək;
• Kapitalın hədəf səviyyəsini, hər bir risk qrupu üzrə kapitala cari ehtiyacı müəyyən etmək;
• Qəbul edilmiş və potensial risklərin səviyyəsini minimuma endirmək üsullarını müəyyən etmək;
• RİED çərçivəsində bank üçün monitorinq və hesabat sistemini hazırlamaq;
• Risklərin idarə edilməsi tələblərinin yerinə yetirilməsinə daxili nəzarət prosedurlarını müəyyən etmək.